برای بسیاری از زنان در خاورمیانه و شمال آفریقا، خشونت فیزیکی بخشی از زندگی هر روزه است. طبق مطالعاتی که دانشگاه پرینستون سال گذشته انجام داد، در کشورهایی مثل یمن، مراکش و مصر، حداقل یک چهارم زنان متأهل از جانب شوهران خود مورد آزار قرار گرفته اند. هفته گذشته وزیر امور زنان تونس نسبت به افزایش خشونت های خانگی در نتیجه تلاش های دولت برای مهار شیوع کرونا هشدار داد. از زمانی که دولت تونس در میانه ماه مارس مقررات منع آمد و شد اعلام کرد، شمار خشونت های خانگی پنج برابر شده است.
به گزارش دیده بان حقوق بشر، گرچه نزدیک به نیمی از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا قوانینی برای جلوگیری از خشونت خانگی وضع کرده اند، اما این قوانین در مهار خشونت و کاهش مشکل بی اثر بوده است. بسیاری از موارد خشونت خانگی در مورد زنان متأهل رخ داده و کمتر پیش می آید که زن مجردی مورد آزار خانگی قرار گیرد. آنگونه که یکی از زنان به ما می گوید «خشونت فیزیکی بخشی از زندگی من شده است و همچون هوایی که نفس می کشم، برایم آشنا است». وی نمی خواهد نام یا ملیتش افشا شود چرا که از انتقام شوهر و اطرافیانش می ترسد.
زنی دیگر که در دهه پنجاه زندگی اش است و ما نام لیلا را بر او نهادیم، می گوید 30 سال قبل با یکی از خویشاوندان خود در شهری دیگر ازدواج کرده و از آن زمان تاکنون از آزارهای فیزیکی در رنج است «هروقت که او مرا می زند، من به خانه والدینم که مأمن و پناهگاهی امن برای من بود فکر می کنم، اما برای حفظ آبرو به زندگی با وی ادامه می دهم». لیلا فقط وقتی شوهرش برای کار به مسافرت می رود در آرامش است و شانس این را دارد که یک زندگی عادی بدون خشونت را تجربه کند «وقتهایی که شوهرم نیست برای من و بچه هایم مثل جشن است». اما محدودیت های دولت برای مهار کرونا، به این معنا بود که دیگر شوهر لیلا به مسافرت نرفته و در خانه می ماند.
لیلا تنها مورد از این دست نیست، عایشه زن عربی که در ترکیه زندگی می کند، می گوید شوهرش، او و فرزندانش را هر روز می زند. عایشه می ترسد که ترکیه نیز برای مهار کرونا محدودیت هایی وضع کند و این باعث شود که او نتواند کار کند و مجبور شود در کنار شوهرش در خانه بماند «فکر می کنم در ان صورت بیش از هر زمان دیگری مورد آزار و خشونت قرار خواهم گرفت؛ نمی توانم چنین شرایطی را تحمل کنم»
گرچه خشونت های خانگی محدود به جهان عرب نیست، اما نظام مردسالار به افزایش خشونت علیه زنان در خاورمیانه دامن زده است. مددکار اجتماعی لبنانی «رانیا سلیمان» می گوید که زنان به دلیل ساختارهای خانواده و زندگیِ چندین نسل در کنار هم در فضاهایی کوچک، متحمل فشارهای بیشتری هستند «زنان هر روز موقعیت استرس زای شدیدی را تحمل می کنند، اگر آنها مطالبات شوهرانشان را اجابت نکنند با خشونت و آزار جسمی مواجه می شوند».
«علا اکنس» مددکار اجتماعی در کلینیک اورژانس در نوار غزه که قربانیان خشونت خانگی را مورد درمان قرار می دهد، پیشنهاد می کند که زنان همیشه مدارک شناسایی و شماره تلفن سازمان های امدادرسان را با خود داشته باشند و در مواقع اضطراری به آشنایان قابل اعتماد مراجعه کنند.
افزایش خشونت خانگی در ترکیه در دوران شیوع کرونا
دولت ترکیه اقدامات فاصله گیری اجتماعی را در پیش گرفته تا از سرعت انتشار ویروس بکاهد. افرادِ بیش از 65 سال و کمتر از 20 سال اجازه ندارند به هیچ وجه خانه های خود را ترک کنند و از بقیه جمعیت نیز خواسته شده است تا جایی که ممکن است در خانه بمانند.
گرچه آمار و ارقام رسمی از میزان افزایش خشونت خانگی وجود ندارد، اما فعالان حقوق زن در ترکیه می گویند در طول دوران قرنطینه، خشونت خانگی افزایش چشمگیری داشته است. به گفته «کلثوم کا» مدیر بنیاد «ما زن کشی را متوقف می کنیم»: «میزان تماس هایی که به خطوط ما می شود به شکل چشمگیری افزایش یافته است». وی ادامه می دهد که در نتیجه اقدامات دولت در ایجاد قرنطینه، مردان بیشتر از معمول در خانه می مانند و زنان و کودکانی که مورد خشونت های خانگی قرار می گیرند نمی توانند فرار کنند.
از زمان شیوع کرونا و قرنطینه، خشونت خانگی در سراسر جهان افزایش داشته است. چین، اسپانیا، آلمان، فرانسه، کانادا و استرالیا در زمره کشورهایی هستند که میزان خشونت گزارش شده در آنها افزایش یافته است. بر اساس گزارش کمیته پارلمانی ایتالیا، شمار تماس هایی که از 8 تا 15 مارس با خطوط تلفن خشونت خانگی شده است، نسبت به دوره مشابه در سال 2019 کاهش 55 درصدی را نشان می دهد؛ اما این گزارش تأکید می کند که این کاهش تماس، به معنای کاهش خشونت خانگی نیست بلکه گویای آن است که برخی از قربانیان به دلیل قرنطینه نمی توانند پنهان از دید مردان اقدام به شماره گیری کنند.
در فرانسه جایی که گزارشات مبنی بر خشونت خانگی از زمان اعلام قرنطینه 30% افزایش داشته، سیستمی وضع شده است که به زنان اجازه می دهد خشونت و آزار را به داروخانه ها گزارش دهند. اگر مردان آزاردهنده، آنان را همراهی می کنند، می توانند وضعیت خود را به صورت کدگذاری گزارش دهند. همچنین دولت فرانسه اخیرا اعلام کرده است که 20000 اتاق هتل را برای قربانیان خشونت خانگی رزرو کرده و در مراکز خرید، مراکزی برای مشاوره وضع کرده است. اسپانیا نیز گام های مشابهی را برداشته است. جاستین ترودو نخست وزیر کانادا دهها میلیون دلار برای حمایت از زنان تحت پوشش سازمان های غیر دولتی و مراکز حمایت از بی پناهان در سراسر کانادا در نظر گرفته است. دولت استرالیا نیز ماه مارس صدمیلیون دلار برای این موضوع اختصاص داد.
به گفته خانم کا «گرچه ما خواهان انجام اقدامات و اختصاص بودجه ای برای مبارزه با خشونت خانگی شده ایم، اما تاکنون گامی برداشته نشده است. هیچکس به ما نمی گوید چرا آنگونه که دولت برای مهار شیوع کرونا وارد عمل شده است، برای محافظت از زنان گام های لازم را بر نمی دارد». فعالان حوزه زنان، از دولت ترکیه به خاطر بی عملی در قبال رفع مشکل و حمایت از قربانیان انتقاد می کنند. به گفته «سلین نجیب اغلو» وکیل و فعال در بنیاد زنان TCK 103 «شصت درصد از زن کشی ها نتیجه خشونت خانگی است». یافته های پلیس نیز نشان می دهد 72.8% از زن کشی در ترکیه، در آپارتمان ها و مجتمع های مسکونی رخ می دهد و آنگونه که بنیاد «ما زن کشی را متوقف می کنیم» می گوید، از 11 تا 31 مارس 21 قتل از این نوع در ترکیه گزارش شده است.
ترکیه یکی از امضاکنندگان کنوانسیون استانبول در خصوص جلوگیری و مهار خشونت علیه زنان و سایر اشکال خشونت های خانگی است. این کنوانسیون، دولت را وادار می کند که اقدامات پیشگیرانه انجام داده و مرتکبین را تحت پیگرد قرار دهد. گرچه ترکیه کنوانسیون را تصویب کرد و آن را به مرحله اجرا گذاشت، اما در عمل آن را دنبال نمی کند. علاوه بر این سال 2012 ترکیه قانونی را برای حمایت از خانواده و جلوگیری از خشونت علیه زنان تصویب کرد، اما این قانون هم اجرا نمی شود. اکنون فعالان حقوق زن از مقامات می خواهند که قانون را جدی بگیرند و اطمینان حاصل کنند که زنان و کودکان در دوره قرنطینه به اندازه کافی مورد حمایت قرار می گیرند.
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما