ایران سالها بود که می‌خواست نیروهای آمریکایی از خاورمیانه خارج شوند زیرا حضور این نیروها را در دو کشور همسایه عراق و افغانستان، تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌دید. همچنین حضور نظامی آمریکا را، کمکی به اسرائیل می‌دانست؛ از نظر رهبران ایران، هرچه حضور نظامی آمریکا در منطقه ضعیف‌تر باشد، اسرائیل آسیب‌پذیرتر خواهد شد. ضمن اینکه کاهش حضور ایالات متحده، به ایران این امکان را می‌دهد که مستقیما یا از طریق نیروهای نیابتی خود، نفوذ خود را در سراسر خاورمیانه گسترش دهد و اسرائیل را بیشتر منزوی کند.
با این حال برخلاف پیش‌بینیِ ایران، اسرائیل با خروج آمریکا از منطقه قوی‌تر ظاهر شده است و به خاطر این مسئله باید سپاس‌گزار ایران باشد. درخلال خروج تدریجی آمریکا، ایران به جای برداشتن گام‌هایی مشخص برای بهبود روابط با کشورهای منطقه به‌ویژه عربستان و امارات، به حمایت از حوثی‌ها ادامه داد. گرچه ایران از آوریل 2021 با سعودی‌ها وارد گفتگو شده است، اما ادامه کمک‌های نظامی این کشور به حوثی‌ها، به تلاش برای بهبود رابطه با عربستان ضربه زده است. اینکه تا زمان نگارش این مقاله، سعودی‌ها هنوز حاضر به شرکت در دور پنجم گفتگوها با ایران نشده‌اند، نشان دهنده این واقعیت است.
در نتیجه خروج آمریکا و ادامه حمایت ایران از حوثی‌ها، سعودی‌ها به نزدیکی خود با اسرائیل سرعت بخشیدند. این امر اوایل فوریه 2022 که نیروهای سعودی موافقت کردند به طور علنی در یک رزمایش دریایی در کنار آمریکا و اسرائیل شرکت کنند، مشهود شد. از دیگر نشانه‌های بهبود روابط سعودی و اسرائیل زمانی بود که CNN دسامبر 2021 فاش کرد که عربستان با کمک چین در حال ساخت موشک است. اگر این اتفاق در دهه‌های 1980 تا 2010 رخ می‌داد، اسرائیل طوفان به‌پا می‌کرد. تل‌آویو سال‌های متمادی به خاطر سیاست‌های خصمانه‌ای که پادشاهی عربستان در قبال اسرائیل داشت، به شدت با فروش تسلیحات به‌ویژه سلاح‌های تهاجمی به سعودی‌ها مخالف بود. اما پس از افشاگری CNN هیچ نشانه‌ای دال بر مخالفت از این کشور مشاهده نشد. گزارش CNN همچنین نشان می‌دهد که چگونه سیاست‌های ایران در قبال عربستان باعث خشم برخی از متحدانش شده است؛ به نحوی‌که چین اکنون به سعودی‌ها کمک می‌کند تا موشک‌هایی بسازند که از نظر تئوری به ایران برسد.
سیاست‌های ایران، در برقراری روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و امارات و بحرین در سپتامبر 2020 نیز نقش داشت. بحرین و امارات که نگران خروج آمریکا از منطقه و اقدامات خصمانه و لفاظی‌های ایران در قبال خود بودند، تصمیم به عادی سازی روابط با اسرائیل گرفتند. البته عوامل دیگری نیز در تصمیم این دو کشور دخیل بود، اما مهمترین عامل این بود که آنها اسرائیل را جایگزین مناسبی برای آمریکا به عنوان سنگری در برابر ایران دیدند. اکنون هم حملات موشکی و پهپادی اخیر حوثی‌ها به امارات، باعث تقویت بیشتر روابط اسرائیل با امارات و بحرین شده است. تصمیم حمله به امارات توسط حوثی‌ها در واکنش به دخالت نیروهای نیابتی امارات در جنگ جاری یمن و خساراتی که یکی از این نیروها موسوم به «تیپ غول‌ها» به حوثی‌ها زدند، گرفته شد.
البته حوثی‌ها هر تصمیمی که بخواهند بگیرند با ایران مشورت نمی‌کنند؛ اما در مورد چنین تصمیم راهبردی مهمی -به ویژ‌ه وقتی با سلاح‌هایی که از سوی ایران تأمین شده صورت بگیرد- بعید است که بدون چراغ سبز تهران عمل شده باشد. حتی حوثی‌ها اعتراف کردند که در حمله به امارات از موشک ذوالفقارِ ایران استفاده کرده‌اند. این امر احتمالا منجر به توقف تلاش‌ها برای بهبود روابط ایران و امارات حداقل در کوتاه مدت یا میان مدت خواهد شد.
در عوضِ بهبود رابطه ایران و امارات، شاهد هستیم که اکنون صحبت از فروش رادارهایی از سوی اسرائیل است که می‌تواند به ابوظبی کمک کند تا موشک‌ها را رهگیری و نابود نماید. علاوه بر این 1 فوریه 2022 نفتالی بنت نخست‌وزیر اسرائیل اشاره کرد که این کشور می‌تواند سیستم لیزری ضد موشکی جدید خود را در اختیار کشورهای دوست قرار دهد. البته اخیرا مناقشه‌ای بین اسرائیل و امارات بر سر امنیت فرودگاه دبی ایجاد شد، اما از آنجا که دو دولت به شدت در تلاش برای حل آن هستند، بعید است که این مناقشه ادامه یابد.
روابط اسرائیل با بحرین نیز به اوج خود رسیده است. 2 فوریه 2022 برای نخستین بار در تاریخ، یک هواپیمای نیروی هوایی اسرائیل که حامل وزیر دفاع آن کشور بنی گانتز بود، در خاک بحرین فرود آمد و دو کشور برای تقویت همکاری‌های نظامی و اطلاعاتی، یادداشت تفاهمی امضا کردند.
بی‌شک مهمترین هدف این تلاش‌ها مقابله با ایران است. اسرائیل نگران است که احیای برجام به ایران اجازه دهد تا حضور خود را در منطقه از طریق نیروهای نیابتی‌اش حفظ کند و گسترش دهد. ولی این بار در صورت بازگشت آمریک به برجام، اسرائیل می‌تواند روی روابط دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی خود با کشورهای منطقه به‌ویژه امارات و بحرین حساب باز کند. روابط اسرائیل و سعودی‌ها نیز بهبود خواهد یافت زیرا به نظر می‌رسد که ایران تمایلی به دست کشیدن از حمایت از حوثی‌ها و پایان نفوذ خود در یمن ندارد.
مترجم: فاطمه رادمهر
نظر شما