twitter share facebook share ۱۳۹۹ مهر ۱۴ 1142

ممکن است امروز بیشتر مردم عراق را در خیابان با ماسک ببینید، اما ماههای گذشته اوضاع بسیار فرق می کرد. آنگونه که «کارولین واکر» مشاور ارتقاء سلامت خاورمیانه در همکاری با پزشکان بدون مرز می گوید: «تلاش زیادی کردم تا مردم را قانع کنم که باید فاصله اجتماعی را رعایت کنند و ماسک خود را به سایر اعضای خانواده ندهند». وی ضمن اشاره به تردید مردم نسبت به اخبار منتشر شده، از تسلیم بودن آنان در مقابل سرنوشت می گوید و می افزاید: «خیلی ها می گویند ما حوادث بسیاری را از سر گذراندیم و کرونا در مقابل آنها چیزی نیست».

در سرتاسر عراق و اقلیم کردستان، قانع کردن مردم به وجود کرونا، روندی طولانی و طاقت فرسا بوده است و مردم تنها زمانی که با افزایش مرگ و میر در تابستان مواجه شدند، شیوع این بیماری را باور کردند. شمار موارد ابتلا از ماه ژوئیه به بعد رو به افزایش گذاشته و از پایان آگوست، عراق روزانه بین 4000 تا 5000 مورد جدید ابتلا به کووید 19 ثبت کرده است.

بحران های سیاسی و اقتصادی، اعتماد مردم را به حکومت تضعیف کرده است. به گفته «فیصل سعید مطر» که به منظور انتشار اطلاعات دقیق در مورد کووید 19 سازمانی خصوصی به نام IBB را بنیان گذاشته است: «عراق زمین بازی قدرت های منطقه ای است و از این رو شایعه و اخبار دروغین زیاد شنیده می شود. بعلاوه در زمان رژیم صدام تنها دو شبکه تلویزیونی دولتی داشتیم که ابزار پروپاگاندای حکومت و انتقال اطلاعات نادرست به مردم بودند؛ لذا همیشه به مردم گفته شده که به چه چیزی فکر کنند و مردم این امکان را نیافتند که خودشان به موضوعات مختلف اندیشیده و با دیدی انتقادی به قضایا نگاه کنند. عراقی ها به هر چیزی که از طریق منابع داخلی یا خارجی گفته می شود، بی اعتماد هستند و در چنین فضایی طبیعی است که تئوری های توطئه مجال رشد و ظهور پیدا کند».

برای کسب آگاهی بیشتر از موانع پیش روی دولت عراق در مهار کرونا می توانید به مقاله ذیل مراجعه کنید:

*موانع فرهنگی دولت عراق در مهار کرونا

بی اعتمادی به دولت امری متداول است و بسیاری بر این باور هستند که شیوع بیماری، ترفندی از جانب مقامات مسئول است تا از رفت و آمد آزادانه مردم جلوگیری کنند و پرداخت دستمزد کارکنان بخش های دولتی را -که پیشتر هم بدلیل بحران های اقتصادی به تعویق افتاده بود- به تأخیر اندازند.

آنگونه که «بحر جاسم» روزنامه نگار اهل کرکوک و داوطلب در سازمان Tech4Peace به ما می گوید: «نمی توانیم بگوییم که آمار وزارت بهداشت جعلی و نادرست است؛ اما گمان نمی کنم که عراق از مردم به اندازه کافی تست گرفته باشد. ارقامی که دولت ارائه می دهد بر اساس مواردی است که مورد آزمایش قرار گرفته اند و این موارد هم محدود می باشد»

افزایش اطلاع رسانی به شکل آنلاین

به گفته جاسم، وظیفه سازمان او و سازمان های دیگری مثل IBB «گسترش آگاهی مردم با استفاده از زبانی آسان و همه فهم و گذاشتن منابع اطلاعاتی صحیح در اختیار آنها است؛ به این ترتیب ما از کثرت و پیچیدگی اطلاعاتی که در اختیار مردم گذاشته می شود می کاهیم».

قبل از کووید 19 هر دو سازمان روی شایعاتی که در فضای وب منتشر می شد نظارت و تحقیق و تحلیل می کردند و سپس منابع خبری معتبر و صحیح را مشخص می نمودند. گرچه زبان عربی چهارمین زبان پرکاربرد توسط کاربران اینترنت است، اما به گفته فیصل «تنها 2% از مطالب علمی در فضای وب به زبان عربی قابل دسترسی است و اغلب مردم در عراق، یک زبانه هستند و به انگلیسی صحبت نمی کنند؛ لذا نمی توانند از منابع بین المللی بهره مند شوند». فیصل در طول سه سال فعالیتش در IBB به لطف تیم خود که متشکل از 120 مترجم تمام وقت در سراسر خاورمیانه است، 17000 مقاله به زبان عربی به ویکیپدیا افزوده است.

به گزارش DataReportal نفوذ اینترنت در عراق در ژانویه 2020 حدود 75% بوده است (میانگین جهانی این نفوذ 59% می باشد) و شمار کاربران اینترنت با 55% افزایش به یازده میلیون نفر بین سالهای 2019 و 2020 رسیده است. همین منبع ذکر می کند که نفوذ شبکه های اجتماعی در ژانویه 2020 در عراق 53% و در جهان 49% بوده است و شمار کاربران این شبکه ها در عراق بین آوریل 2019 تا ژانویه 2020 حدود 1.9 میلیون نفر افزایش را نشان می دهد. فیسبوک پرکاربردترین شبکه اجتماعی در جهان است و عراق نیز از این امر مستثنی نمی باشد. از مجموع بیش از 40 میلیون عراقی، 24 میلیون نفر از فیسبوک استفاده می کنند.

از آغاز شیوع کووید 19 هر دو سازمان Tech4Peace و IBB، تیم پزشکان، محققان و روزنامه نگاران خود را گسترش دادند و تمرکز خود را روی موضوع کووید 19 گذاشتند. یکی از پزشکان بغدادی همکار در Tech4Peace می گوید «قبل از کووید 19 تعداد بیمارانی که برای پروسه درمانشان به ما مراجعه می کردند و نظر ما را می خواستند کم بود؛ هر دو سه هفته یک مورد داشتیم. اما حالا هر هفته 2000 پیام روی شبکه های اجتماعی دریافت می کنیم؛ هر هفته 3 میلیون نفر مطالب ما را می خوانند، 1.5 میلیون نفر ما را در شبکه های اجتماعی دنبال می کنند و بسیاری از آنها در برابر کسانی که علیه ما نفرت پراکنی می کنند و در کامنت های خود اتهام می زنند از ما دفاع می کنند».

تلاش برای ایجاد باور در دیگران

در کشوری همچون عراق که چندین مذهب و اعتقاد بر مردم حاکم است و اوضاع سیاسی نیز آشفته و متلاطم می باشد، دادن اطلاعات عمومی به مردم می تواند کار سختی باشد. بحر جاسم در این خصوص توضیح می دهد: «اگر مردم تعلق خاصی به هیچ گروه مذهبی یا حزبی نداشته باشند، باور کردن ما برایشان راحت تر است؛ در غیر اینصورت ما را به وابستگی به احزاب و دریافت حمایت مالی از آنها متهم می کنند. تفاوت در اعتقادات و باورهای مردم، اصلی ترین مشکلی است که ما با آن روبرو هستیم».

یکی از پزشکان بغداد نیز که از سال 2018 در بیمارستان های مختلف پایتخت کار می کند، می گوید: «اغلب بیماران به آنچه در شبکه های اجتماعی می خوانند، بیشتر از حرف های من باور دارند. وقتی درحال تلاش برای توضیح شرایط به بیمار یا همراهش هستم، مخاطبم فکر می کند که هرآنچه می خواهم بگویم از قبل می داند و این را از نحوه حرف زدن او با خانواده و همراهانش می توان فهمید. آنها در ظاهر مرا تأیید می کنند، اما در واقع قانع نشده اند. وقتی در اورژانس کار می کنم همیشه فرصتِ دادن توضیحات بیشتر را ندارم، به همین دلیل است که قانع کردن مردم از طریق انتشار مطلب در شبکه های اجتماعی آسان تر است. آنها در حالی نوشته های ما را می خوانند که در خانه در حال استراحت هستند و می توانند روی موضوع وقت گذاشته و فکر کنند».

فیسبوک و ارتباطات عمومی

ابزار اصلی بسیاری از سازمان های غیردولتی برای آگاهی بخشی به مردم در مورد کووید 19 فیسبوک است. کارولین واکر عضو پزشکان بدون مرز می گوید که «فیسبوک برای NGO ها بستری کارآمد و مؤثر جهت انتقال پیام های بهداشتی است. بازخوردهای مثبت و پیام های سراسر قدردانی مردم نشان می دهد که تلاش های سازمان های غیر دولتی در فیسبوک مؤثر واقع شده است. در ابتدای شیوع بیماری و تلاش NGO ها برای مبارزه با آن، برخی از مردم می گفتند که «کووید 19 حقیقت ندارد؛ این بیماری همان حصبه است؛ بیماری و مرگ و زندگی دست خداست»؛ اما حالا مردم آگاهی بیشتری از شدت و اثرات کرونا دارند و می دانند که این بیماری واقعی است نه افسانه.»

کوتاه سخن اینکه تأثیر شبکه های اجتماعی روی افزایش اطلاعات عمومی غیرقابل انکار است. آنگونه که بحر جاسم می گوید: «من به عینه می بینم که مردم منبع هر چیزی را که می خوانند می خواهند؛ حتی اتفاق افتاده که رسانه های رسمی از ما نقل قول کنند. در عراق همچون جاهای دیگر، مردم می خواهند یک راه حل و راه نجات بیابند؛ آنها نیاز دارند که به چیزی باور پیدا کنند و جواب سؤال هایشان را در آن بیابند».

*منبع: العربی الجدید

مترجم: فاطمه رادمهر

نظر شما