گاهى كسى انسان را در آبرو يا ثروت يا نظاير آن به كاستى نسبت می دهد و طرف ديگر از اين رفتار به هيجان آمده و در انديشه گرفتن انتقام مى افتد، اما انتقام از نگاه عقل و احساس دو ملاك گوناگون دارد. عقل، آن را در همه موارد تجويز نمى كند، زيرا گرفتن انتقام در بسيارى از موارد گواه كم ظرفيتى نفس و پستى ذات است. براى مثال انسان حكيم هيچ گاه دشنام را با دشنام و بهتان را با بهتان پاسخ نمى دهد، زيرا اين كار، ناگوار است خواه كنش باشد و يا واكنش، در حالى كه احساس در آغاز به گرفتن انتقام گرايش دارد، اگرچه موجب سقوط فرد انتقام گيرنده گردد.
جزئیاتويژگيهاى نيكو را ملكه اى در نفس گرد مى آورَد كه در هر مورد به پايدارى مى خوانَد و آن را (اخلاق نيكو) مى نامند، چنانكه ويژگيهاى نكوهيده را صفتى كلى در بر مى گيرد كه آن را (اخلاق بد) مى نامند. اسلام همان گونه كه تك تك صفات پسنديده را تشويق مى كند و تك تك صفات پليد را مى نكوهد بر گردآورىِ ويژگيهاى نيكو پاى مى فشرد و از گرد آمدن ويژگيهاى نكوهيده باز مى دارد.
جزئیاتهرگاه بادی بوزد برگها و چيزهاى سبك به هوا بر مى خيزند اما اشياء سنگين با وزش نسيم يا حتى طوفان از جاى خويش نمى جنبند. نفس شكيبا با ناسزا يا سرقت يك دزد يا آزار يك نادان به لرزه نمى افتد، اما نفس سبك با كوچكترين حادثه و ناچيزترين سخن به ناراحتى گرفتار مى شود.
جزئیاتدل همچون زمينى است كه مى تواند شوره زار باشد يا پاك. همانگونه که زمين شوره زار جز رنجورى و محنت به بار نياورد و زمين پاك، گياه سرسبز؛ دل پاك نيز پاكى به بار مى آورَد و دل پليد، پليدى. دارنده دل پاك سخن و انديشه اش نيز پاك است و دارنده دل پليد، سخن و انديشه اش پليد خواهد بود. يكى از كارهاى دل، گمان نسبت به ديگران و خداوندگار است. صاحب دل پاك جز خير به مردم و به پروردگار گمانى نمى برَد در حالى كه دارنده دل پليد بر عكس آن است.
جزئیاتآدمى در مراحل زندگى تعلقاتى نفسانى يا جسمانى دارد، و همان گونه كه در جامعه، هم جذب يافت مى شود هم دفع، هر انسانى نيز بايد صفتى دافعه در خود داشته باشد تا موجوديّتش را پاس دارد و تعلقاتش را حفظ كند و بدين ترتيب به دست آزمندان غارت نشود و آماج هدف فرصت طلبان قرار نگيرد.
جزئیاتاميد يعنى انتظار داشتن امرى مطلوب كه با فراهم كردن مقدمات رسيدن به آن همراه است. شخص كشتكار، زمين را شخم مى زند و آن گاه تخم را آبيارى مى كند و كشت خود را از هرگونه آفتى دور مى دارد و براى حفظ ثمره آن هرچه در توان دارد به كار مى بندد و پس از آن در رسيدن نتيجه كار خود به كمال مورد نظر به لطف خداى اميد مى بندد، زيرا عوامل طبيعى از قدرت و اراده آدمى بيرون است و وزيدن يك طوفان يا حمله دسته اى حشره يا ريزش قدرى تگرگ، كِشت او را به تباهى مى كشانَد و درختها از ميان مى روند يا ميوه ها را كرم مى خورَد.
جزئیاتگاهى آدمى از رويارويى با مشكلات زندگى نيز مى هراسد و اين البته سزاوار تقدير نيست، چنانكه گاهى انسانى بى هيچ توجيهى با جسارت، خويش را به خطر مى افكند چنين شخصى نيز به حماقت نزديكتر است. اسلام از اين هر دو برحذر مى دارد و آنچه پسنديده است حد ميانه اين دو يعنى شجاعت است. خداى متعال مى فرمايد: (وَ لاَ تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ); «خويش را با دست خود به نابودى نيندازيد».
جزئیاتانسان، آميزه اى است شگفت كه كرانه هاى بسيار را در خود جاى داده و سامانه هايى استوار در خود دارد. آدمى از ابزارى برخوردار است كه ژرفاى آن بر كسى آشكار نيست و آنچه دانسته شده تنها ظاهر و نمود آن است، او جسمى دارد با ويژگيهاى جسمانى و روحى با ويژگيهاى روحانى، و هر يك از اين دو از محدوده اى فراخ و كناره هايى گسترده برخوردارند كه جز اندكى از آن، دانسته نمى شود.
جزئیاتهر پديده اى مقدارى محدود سود در خود دارد كه اگر از آن پاى فراتر نهيم بد فرجامى آن گريبان ما را خواهد گرفت. براى نمونه آن كه بايد يك گرده نان بخورد اگر دو گرده نان بخورد گرده دومى موجب تباهى معده او خواهد گشت و چه بسا همين گرده نان اضافى به زندگى او پايان دهد، و از آن سو اگر تنها نيمى از اين دوگرده نان را تناول كند در پيكرش سستى پديد خواهد آمد و چه بسا او را به بيمارى كشاند و....
جزئیاتما هنگامی که از محیط پیرامون انسان سخن می گوییم بیشتر طبیعت و محیط زیست را مدنظر داریم؛ حال آنکه آیت الله سید محمد شیرازی فرهنگ، اقتصاد، سیاست و محیط اجتماعی را نیز داخل در دایره محیط زیست نموده و از آثار عمیق و گسترده این امور در زندگی و شکل دهی به شخصیت انسان سخن می گوید.
جزئیاتیکی از مسائلی که تفکر هر آزاد اندیشی را به خود واداشته حقوق 1500000000 مسلمان است که با مشکلات بی‌شماری دست و پنجه نرم می کنند. چگونه این حقوق را استیفا کنیم و امکان یک زندگی با عزت و کرامت را برای آنان فراهم نماییم. به عقیده آیت الله سید محمد شیرازی گرچه موفقیت در این امر امکانپذیر می باشد، اما مشروط به تحقق پاره ای شرایط است.
جزئیاتبسیاری از دولتمردان کشورهای اسلامی راه عافیت طلبی و خوش‌گذرانی را در پیش گرفته‌اند؛ از این رو مردم از آنان فاصله گرفته و اعتمادی به آنها ندارند. این درحالی است که تاریخ اسلام، پیامبر اکرم(ص) و علی(ع) را به عنوان برترین الگوی زمامداری، به حاکمان عرضه می کند. زهد و قناعت و تلاش برای پاسداشت حقوق ملت یکی از بارزترین جلوه های حکومت آن دو بزرگوار است و این همان اموری است که سیاستمداران امروزی باید آن را سرلوحه خویش قرار داده و از هرگونه رفاه طلبی و خوش‌گذرانی بپرهیزند.
جزئیاتیکی از نیازهای کشورهای اسلامی، جذب حداکثری مردم و دوستی و تعامل با اقشار گوناگون جامعه با هر اندیشه و مرامی است. زمامدارانی که به مردم احساس امنیت، کرامت و عزت دهند، قلوب آنان را تسخیر کرده و حمایت آنان را بدست می آوردند؛ همراهی و حمایتی که در پرتو آن می توان بر همه مشکلات و تهدیدها از جمله تهدیدات خارجی غلبه کرد و راه هموارتری را به سوی اهداف پیش رو گشود.
جزئیاتحکّام ظالم گاه با مکر و فریب، نقشه های خود را پیش برده و مردم را تحت ظلم و ستم قرار می دهند و گاه با درنده خویی و خونریزی استبداد خود را به نمایش می گذارند. پس برای مقابله با ظلم حاکمان، نیاز به دو راهکار هست که این دو راهکار را می توان از سیره رفتاری امام حسن و امام حسین علیهماالسلام در برابر معاویه و یزید آموخت.
جزئیاتآنانکه برای رسیدن به هدف، خشونت را ابزار قرار می دهند، بدنبال این هستند تا با ایجاد ترس و وحشت، سبب تضعیف و از هم پاشیدگی جبهه مقابل گردند؛ غافل از آنکه هراس افکنی در درازمدت کارساز نیست، چراکه باعث می‌شود طرف مقابل نیز برای دفاع از موجودیت خویش، رو به مقابله به مثل آورده و عکس‌العملی به مراتب خشن‌تر نشان دهد؛ به‌خصوص اگر از قدرت بیشتر و ابزارهای پیشرفته‌تری برخوردار باشد.
جزئیاتبه فرموده آیت‌الله سیدمحمد شیرازی ساده‌زیستی یکی از مهم‌ترین أمور زندگی است و انسانی که به این صفت خو گیرد، آسایش و آرامش را برای خود به ارمغان آورده است. تاریخ زندگی اهل‌بیت ـ علیهم السلام ـ نشان می‌دهد که ایشان علیرغم بی‌نیازی و توانگری هیچگاه ساده زیستی را ترک ننمودند و برماست که به آن بزرگواران تأسی جوییم.
جزئیاتسیاست کشورهای شرقی و غربی، در استعمار فکری و مادی مسلمانان است و راه مقابله با انها رشد اگاهی مسلمانان با ترویج فرهنگ مطالعه و گسترش محیطهای علمی است. در نوشتار پیش رو ابتدا ابعاد این سیاست گشوده می شود و سپسبه راههای مقابله با ان می پردازیم.
جزئیاتجهل و ناآگاهی یک ملت به بروز ناهنجاری های اجتماعی دامن می زند و ناهنجاری ها نیز زمینه ظلم و استبداد حاکمان را فراهم می سازد. آیت الله سید محمد شیرازی در کتاب فلسفه عقب ماندگی، سوء ظن و چاپلوسی را دو مصداق ناهنجاری اجتماعی دانسته و از جمله عواملی می داند که حاکمان مستبد را در انجام اعمال غیر انسانی شان نیرو می بخشد و در نتیجه جامعه را عقب مانده نگاه می دارد.
جزئیاتدر کشورهای توسعه یافته زمان از ارزش بسیاری برخوردار است، کودکان از خردسالی می آموزند که قدر فرصت ها را بدانند و از وقت خود در راه علم و تحقیق و کار و پویش بهره برند؛ حال آنکه در جوامع ما بیشتر مردم عمر خویش را به بطالت سپری کرده و قدر فرصت ها را نمی دانند. مقاله پیش رو حاوی نکات و توصیه هایی است چند از مرجع عالیقدر آیت الله سید محمد شیرازی در باب بهره وری از فرصت ها.
جزئیاتهنگامی که جهانی شدن برای نخستین بار مطرح شد، در ظاهر هدف چیزی جز خدمت رسانی به مردم نبود؛ غافل از آنکه متولیان این اندیشه در ورای این ماسک زیبا چهره کریه و افکار پلید خود را مخفی کرده و بدنبال آن بودند تا با محو فرهنگ کشورهای جهان سوم، فرهنگ خود را جایگزین آن کنند. آیت الله سید محمد شیرازی از معدود افرادی بود که در همان مراحل آغازین ظهور این تفکر، نسبت به عواقب و خطرات آن هشدار داد.
جزئیاتدانش، عالمان و نوآوری سه مؤلفه کلیدی در پیشرفت و رهایی یک ملت از عقب ماندگی است. در حالیکه کشورهای توسعه یافته به خوبی از این سه مؤلفه استفاده می کنند، در کشورهای اسلامی مستبدانی حکمرانی می نمایند که با علم و عالمان زاویه داشته، این دو را تهدیدی برای قدرت خود می دانند. پس با این وصف چه سرنوشتی در انتظار امت اسلام خواهد بود؟
جزئیاتتشکیل یک دولت قدرتمند و باثبات آرزوی هر دولتمردی است، چنین حکومتی می تواند از شأن و کرامت مردم حفاظت کرده و در نتیجه نزد آنان از محبوبیت بیشتری برخوردار شود؛ اما به عقیده آیت الله سید محمد شیرازی لازمه این امر رشد فکری، فرهنگی همپایه رشد اقتصادی است.
جزئیاتبرای آنکه یک مدیر بتواند کشتی مدیریت خود را از دریای پرتلاطم حوادث و ناآرامیها با موفقیت عبور داده و به ساحل موفقیت و پیروزی رساند، باید ویژگیهایی داشته باشد که کمبود کمی و کیفی هریک از آنها موجب ضعف و حتی شکست در عرصه مدیریت می گردد:
جزئیات